Rozwój produkcji i przetwórstwa

Rozwój produkcji i przetwórstwa papryki na terenie LGD „Razem Dla Radomki”

Uprawę papryki w Gminie Przytyk rozpoczął w 1982 r. Antoni Kwietniewski w Woli Wrzeszczowskiej. Początkowo produkcja tego warzywa zajmowała obszar 4 tuneli foliowych na powierzchni 0,10 ha. Rok później uprawa ta była prowadzona również w tunelach foliowych u okolicznych rolników na areale 0,80 ha.

Jako pierwszy paprykę do Polski (brak jakichkolwiek informacji o wcześniejszej uprawie) sprowadził w 1982 roku nieżyjący już emerytowany oficer Wojska Polskiego Antoni Kwietniewski z Woli Wrzeszczowskiej w gminie Przytyk. Podczas odwiedzin u córki mieszkającej w Niemczech podpatrzył tamtejsze uprawy papryki i postanowił sprawdzić czy przyjmie się także u nas. Rok po rozpoczęciu uprawy przekazał zainteresowanym rolnikom w sąsiedztwie nasiona. W grupie tej znaleźli się Tadeusz Łaski – sąsiad Pana Kwietniewskiego, Stanisław Kowalczyk z Woli Wrzeszczowskiej, Teofil Adach z Woli Grabowskiej.

Po jakimś czasie dołączyli do nich inni rolnicy w terenu gminy Przytyk – w tym m.in. Andrzej Soból z Woli Wrzeszczowskiej , Marek Kalinowski, Zdzisław Pająk z Wrzeszczowa, oraz Krzysztof Grzyb z gminy Zakrzew. Obecnie na terenie LGD ” Razem Dla Radomki” paprykę uprawia się w tunelach foliowych na areale 250 ha oraz 70 ha w gruncie. W samej gminie Przytyk uprawia ją ok. 220 rolników w 3 tysiącach tuneli produkując ponad 4 tysiące ton tego warzywa.

W latach 80-tych papryka była najbardziej dochodową uprawą i prawie cała produkcja sprzedawana była na rynkach hurtowych i w detalu. Drewniane konstrukcje tuneli były stosunkowo tanią inwestycją i łatwą do wykonania przez każdego rolnika. Sukces ekonomiczny tej uprawy w latach 80-tych spowodował bardzo szybki wzrost uprawy papryki w całym regionie. Dlatego też, na skutek bardzo dużej produkcji tego warzywa – gmina Przytyk wraz z okolicznymi gminami: Potworów, Rusinów, Klwów nazwane zostały „paprykowym zagłębiem”. Obecnie region radomski jest największym zagłębiem uprawy papryki w Polsce. Przybliżona wielkość zbioru papryki waha się w granicach 40 tysięcy ton rocznie w około 2 000 gospodarstw, w ponad 30 tyś. tuneli foliowych na obszarze około 600 ha. Większość gospodarstw uprawiających paprykę to gospodarstwa małe o powierzchni około 5 ha. Uprawa papryki jest dla nich głównym źródłem dochodu. Rejon uprawy papryki charakteryzuje się korzystnymi warunkami klimatycznymi dla roślin ciepłolubnych. Jest on przede wszystkim cieplejszy w stosunku do obszarów sąsiednich. Wiosną występuje tu 44 dni więcej bez przymrozków, niż w sąsiednich rejonach – a to decyduje o możliwości wcześniejszego wejścia z uprawą i automatycznie uzyskanie wcześniejszego i wyższego plonu. Rolnicy z tego terenu zaczynają zrzeszać się w organizacje, które pozwolą wyprodukować dużą masę towaru o jednakowych potrzebnych parametrach oraz korzystniej go sprzedać. Obecnie w uprawie jest ponad 20 odmian. Są to głównie odmiany mieszańcowe holenderskie. Około 90 % nasadzeń to odmiany czerwone, reszta to odmiany żółte, pomarańczowe i inne np. fiolet. W zależności od przeznaczenia producent wybiera odmiany o odpowiednim kształcie np. długie z przeznaczeniem dla przetwórstwa i typu „blocky” z przeznaczeniem na bezpośrednie spożycie( sprzedaż na giełdach i nie tylko). Doboru odmian producent dokonuje po przetestowaniu kilku w swoim gospodarstwie i wyborze najlepiej plonującej w jego warunkach. Najczęściej uprawia kilka odmian o różnych wymaganiach (ze względu na zmienne warunki temperatury i nasłonecznienia w różnych latach). Założone w 95% gospodarstw nawodnienie kropelkowe stwarza lepsze warunki wilgotnościowe co powoduje zmniejszenie porażenia papryki przez szarą pleśń i zgniliznę.

Największym problemem dla paprykarzy jest brak przechowalni i chłodni (istnieją w sporadycznych przypadkach), które pozwoliły by uniknąć spiętrzeń podaży (i co za tym idzie obniżki ceny), przygotowanie schłodzonej papryki na eksport oraz przedłużenie jej okresu sprzedaży. Dzięki odbywającym się Ogólnopolskim Targom Papryki w Przytyku możliwe jest zbycie wyprodukowanych owoców papryki. Targi to również doskonała okazja do spotkań producentów z kraju i za granicy. Stanowią inspirację dla przedsiębiorców planujących budowę zakładów przetwórczych.

Od 1982 roku nastąpił dynamiczny rozwój zakładów przetwórczych. Skupem owoców papryki zajęły się nowo zorganizowane punkty skupu w Przytyku, Żerdzi, Wrzeszczowie – na terenie gminy Przytyk oraz okolicznych gmin Potworów, Radzanów, Wyśmierzyce, Klwów.

Do innych najważniejszych przetwórni i punktów skupu zaliczymy m.in.:

• Zakład Przetwórstwa „MAKÓW” koło Radomia gmina Skaryszew
• Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego „GLOBAL” w miejscowości Popów k/Częstochowy(prowadzą eksport do Niemiec, W. Brytanii , Irlandii, Australii)
• Zakład Przetwórstwa Rolno-Spożywczego „WIÓRKI” rok powstania 1993)-Poznań
• Przetwórnia owocowo-warzywna „LASKOL” Warszawa (od 1980 roku)
• Walki Ben (Zakład przetwarzający paprykę) od roku 1982 Działoszyce woj. łódzkie
• Zakład Przetwórstwa Owoców i Warzyw ” VORTUMNUS” sp. Z.o.o.w Lisowie (podkarpackie)
• Zakład Przetwórstwa Warzywnego „JER-MASZ” Mrrzejowo 6 64-120 Krzemieniowo ( wielkopolskie)
• Zakład Przetwórstwa Owoców i Warzyw Dąbrowa Tarn. „TRACZ” (małopolskie)

W chwili obecnej istnieje wiele innych przetwórni w Polsce przetwarzających paprykę ale w mniejszym stopniu współdziałających na dzień dzisiejszy z naszymi producentami.

Tadeusz Łaski
Doradca ds. ogrodnictwa
MODR Warszawa O/Radom
TZD Radom